Kỷ nguyên BIM (phần 1): Các thuật ngữ của dân chuyên môn
Chính phủ, các Bộ gần đây đã có những động thái cho thấy mối quan tâm về việc triển khai BIM rộng rãi ở Việt Nam. Điều này đòi hỏi người trong nghề dần dần cần phải có khả năng đảm bảo công nghệ và quy trình cho phù hợp với BIM.
Có thể nói Kỷ nguyên BIM đang tới, mọi thứ đang diễn biến rất nhanh, nếu không muốn là kẻ ngoài cuộc, mỗi người trong nghề cần ý thức và nắm bắt được xu thế. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số trở ngại, nhầm lẫn trong quá trình áp dụng các nguyên tắc BIM cũng như việc sử dụng thuật ngữ. Hy vọng bài viết này phần nào đó giúp những ai quan tâm tiếp cận với các bài viết chuyên môn một cách dễ dàng hơn.
BIM (Building Information Modeling) – Mô hình thông tin xây dựng – một quá trình thiết kế, xây dựng hoặc vận hành một tòa nhà, cơ sở hạ tầng hoặc cảnh quan qua việc sử dụng thông tin điện tử (electronic information). Điều này có nghĩa là một dự án có thể được thiết kế và xây dựng bằng cách sử dụng bộ dữ liệu và hình ảnh trên máy tính, trước khi nó được xây lên trong thực tế. Được ví như là công nghệ đang thay đổi cuộc chơi (game-changing technology), BIM chứa đựng dữ liệu cốt lõi về dự án và công trình trong một mô hình máy tính đa chiều mà nó có thể được sử dụng để quản lý thông tin có hiệu quả trong toàn bộ vòng đời của dự án, ngay từ những giai đoạn vạch ý tưởng đầu tiên cho đến khi công trình được vận hành đầy đủ.
Open BIM cho phép tất cả người tham gia truy cập thông tin vào một dự án mà không cần phải sử dụng phần mềm được chỉ định. Mức minh bạch này (level of transparency) nhằm loại trừ các sai sót và từ đó giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và đảm bảo thực hiện có hiệu quả vì tất cả các bên sẽ có thể nhập và truy cập vào mô hình và nhận ra được mọi vấn đề trước khi dự án diễn ra trong thực tế. Open BIM đang được phát triển bởi BuildingSMART và là phần mềm trung gian. Open BIM vẫn đang ở giai đoạn phát triển ban đầu và số lượng đối tượng có sẵn đang tăng lên theo tháng.
EIR (Employers Information Requirements) – Yêu cầu về thông tin của người sử dụng lao động – Đây là bản tóm lược hoặc đặc tả do người sử dụng lao động/ khách hàng cung cấp. Nó trình bày và xác định các yêu cầu của khách hàng và thông tin mà người sử dụng lao động cần, để từ đó có thể phát triển và vận hành tài sản trong tương lai.
BEP (BIM Execution Plan) – Đây là một tài liệu vô cùng quan trọng bởi nó hỗ trợ vấn đề tích hợp dự án và là kế hoạch bằng văn bản nhằm gắn kết tất cả các nhiệm vụ và thông tin liên quan với tất cả các bên hữu quan và các quy trình. Điều này cần được thống nhất ngay từ đầu và xác định BIM có ý nghĩa gì đối với dự án. Việc này sẽ xác định các tiêu chuẩn được thông qua, đầu ra yêu cầu, nên được cung cấp khi nào và trong hình thức nào, cộng với bất kỳ tài liệu hỗ trợ. BEP quy định về việc sử dụng phần mềm nhưng hầu như được điều chỉnh bởi xuất nhập khẩu từ phần mềm hiện có. BEP là một tài liệu làm việc cần được xem xét và phát triển thường xuyên khi các đội thiết kế, nhà cung cấp và nhà sản xuất thay đổi trong suốt dự án.
BIM Toolkit – Bộ công cụ BIM của NBS (http://www.thenbs.com/bimtoolkit/) cung cấp trợ giúp từng bước (step-by-step help) để xác định, quản lý và xác định trách nhiệm phát triển và phân phối thông tin ở từng giai đoạn của vòng đời tài sản.
COBie (Construction Operations Building Information Exchange) – Mạng lưới trao đổi thông tin xây dựng và vận hành công trình – Đây là một cấu trúc cơ sở dữ liệu phổ quát, nơi bộ dữ liệu cho một loạt các sản phẩm có thể được lưu trữ cung cấp thông tin cho việc vận hành, vận hành và bảo trì của một dự án. Nó có thể được xem và chỉnh sửa trong phần mềm bảng tính chuẩn, cho phép tương tác ở tất cả các cấp độ của thiết kế, hoạt động và chuỗi cung ứng. COBie có thể bao gồm các liên kết và thông tin đặc tả mô tả các đối tượng nhưng không bao gồm bất kỳ thông tin hình học nào. (Xem IFC dưới đây)
IFC (Industry Foundation Classes) – IFC là một chuẩn mở, trung lập và được chuẩn hóa cho Mô hình Thông tin Xây dựng và đang trong quá trình trở thành một tiêu chuẩn quốc tế như ISO16739. IFC bao gồm cả thông tin đặc tả và hình học, cho phép đối tượng được hiển thị và có thể truy cập dữ liệu liên quan của nó.
BIM Cấp độ 0 – Được hỗ trợ bởi Computer Aided Design (CAD) và sử dụng các đường thẳng, hình dạng và văn bản để tạo ra các bản vẽ bằng giấy 2D và lịch biểu văn bản. Dữ liệu có thể được cung cấp dưới dạng bản in và thường không có cấu trúc và không nhất quán (unstructured and inconsistent).
BIM Cấp độ 1 – Đây là việc sử dụng CAD trong cả 2D hoặc 3D (khi cần) với một số dữ liệu đính kèm, chẳng hạn như các khía cạnh chức năng và vật lý để hỗ trợ thiết kế. Dữ liệu được quản lý đơn giản theo định dạng số và được trao đổi giữa các thành viên nhóm thiết kế, khách hàng và các nhà quản lý vận hành.
BIM Cấp độ 2 – Cấp này áp dụng cho tất cả các dự án vốn Nhà nước từ năm 2016 tại Vương quốc Anh bao gồm các tòa nhà, cơ sở hạ tầng và cảnh quan. Nó xây dựng trên cơ sở cấp 1 CAD nhưng kết hợp thêm thông tin liên quan đến các đối tượng liên quan đến chi phí và thời gian. Vai trò và trách nhiệm của dự án được xác định để đáp ứng yêu cầu về thông tin người sử dụng lao động (EIR). Các tiêu chuẩn, quy trình và phương pháp làm việc được xác định để cung cấp thông tin dự án mà chủ lao động yêu cầu. Thông tin có thể được cung cấp ở các hình thức khác nhau ,có thể được kết hợp vào một mô hình liên kết đơn lẻ ( nơi có thể đánh giá và quản lý việc tránh xung đột, quản lý dự án và chi phí). Bảng tính có thể được trình bày dưới dạng COBie theo yêu cầu của dữ liệu khách hàng. Thông số kỹ thuật chuẩn IFC có thể được áp dụng để hỗ trợ khả năng tương tác dữ liệu.
BS (British Standards) 1192: 2007. Hợp tác sản xuất thông tin kiến trúc, kỹ thuật và xây dựng. Tiêu chuẩn thực hành – Định nghĩa phương pháp quản lý sản xuất và phân phối dữ liệu xây dựng sử dụng quá trình hợp tác rõ ràng. Nó cung cấp một hướng dẫn để các nhà phát triển phần mềm để hỗ trợ quá trình này.
PAS (Publicly Available Specification) – Thông số công bố công khai – Tiêu chuẩn nhanh được tài trợ theo yêu cầu của các bên liên quan và được phát triển theo Hướng dẫn của Cơ quan tiêu chuẩn Anh quốc. Chúng được xem xét trong vòng hai năm để đánh giá liệu chúng có được sửa đổi, thu hồi hay trở thành một tiêu chuẩn chính thức hay không.
PAS 1192-2 – Hướng dẫn cho quản lý thông tin cho giai đoạn vốn / phân phối của các dự án xây dựng sử dụng BIM và đưa ra các yêu cầu cho BIM cấp 2.
PAS 1192-3 – Hướng dẫn cho quản lý thông tin cho giai đoạn vận hành của các dự án xây dựng sử dụng BIM và xây dựng trên bộ quy tắc thực hành để sản xuất hợp tác các thông tin được định nghĩa trong BS1192: 2007.
PAS 1192-4 – Hướng dẫn xác định kỳ vọng trao đổi và quản lý thông tin trong suốt vòng đời của một tài sản sử dụng COBie.
PAS 1192-5 – Hướng dẫn cung cấp khuôn khổ để giúp các chủ sở hữu tài sản hiểu được tính dễ tổn thương của việc trao đổi dữ liệu một cách công khai, công khai và số hóa để đảm bảo thông tin được chia sẻ một cách an toàn.
CDE (Common Data Environment) – Môi trường dữ liệu chung – Xác định quy trình, phương pháp và trách nhiệm chia sẻ một nguồn thông tin duy nhất với tất cả các thành viên của nhóm dự án. Tạo ra một nguồn thông tin duy nhất khuyến khích hợp tác giúp tránh trùng lặp và những sai lầm.
BIM cấp độ 3 – Hiện đang trong quá trình định nghĩa. Vào tháng 2 năm 2015, Chiến lược Xây dựng Kỹ thuật số của Anh quốc đã được đề xuất, thể hiện các kết quả và kiến nghị cho giai đoạn tiếp theo của Hành trình Thông tin Xây dựng (Building Information journey). Dựa trên các tiêu chuẩn do BIM cấp 2 cung cấp, dự kiến sẽ cung cấp cho việc thiết kế, phân phối và quản lý tài sản một cách hoàn toàn tương thích và tích hợp sử dụng các nguồn dữ liệu mở. Nó sẽ cho phép lập kế hoạch để quản lý lâu dài một tài sản ngay cả sau khi nó đã được chuyển giao, do đó có thể bao gồm bảo trì theo lịch trình và thay thế các đối tượng trong một dự án, do đó giúp tiên đoán và quản lý toàn bộ chi phí cả đời dựán.
BIM 4D – sử dụng dữ liệu BIM để phân tích cấu trúc cơ sở vật chất theo thời gian
BIM 5D – hỗ trợ quản lý chi phí của một dự án và tài sản qua thời gian
BIM 6D – xem xét việc quản lý lâu dài của tài sản “được xây dựng sẵn” bởi đội ngũ chuyên quản lý vận hành.
Xây dựng bộ từ điển dữ liệu (Building Data Dictionary) – Đây là một từ vựng phổ biến được chấp nhận cho các thành phần khác nhau cho phép Mô hình Thông tin Xây dựng mở để liên kết dữ liệu từ nhiều nguồn, như thông tin từ nhà sản xuất sản phẩm, yêu cầu về phòng, dữ liệu chi phí hoặc dữ liệu về môi trường và do đó cải thiện khả năng tương tác.
Chính phủ Soft Landings – Hình thức chuyển giao cho các tòa nhà mới và tân trang mà đội dự án được ký hợp đồng để theo dõi tài sản, hỗ trợ người cư ngụ và tinh chỉnh hệ thống sau khi hoàn thành.
Mô hình liên kết (Federated Model) – Mô hình duy nhất bao gồm các mô hình dữ liệu thành phần được liên kết, mô hình riêng biệt này không tương tác trực tiếp nhưng không làm mất danh tính hoặc tính toàn vẹn giữa mô hình dữ liệu này và dữ liệu từ các nguồn khác nhau, do đó sự thay đổi đối với một thành phần trong mô hình không kích hoạt sự thay đổi tự động trong một thành phần khác trong mô hình liên hợp. Mỗi thành phần có tác giả rõ ràng. Mô hình liên hợp hữu ích cho việc phối hợp thiết kế, phát triển dự án, phát hiện va chạm và phê duyệt.
Data Drops – là cột mốc quan trọng trong yêu cầu thông tin của người sử dụng lao động, họ cung cấp một snap-shot ở mỗi giai đoạn của dự án để đảm bảo nó được kiểm soát đúng, có thể tiếp tục đáp ứng các yêu cầu của người sử dụng lao động và có thể được chuyển đến ngân sách và đúng thời hạn.
Mức độ Định nghĩa (Level of Definition) – Bao gồm:
Mức độ chi tiết – xác định chi tiết đồ hoạ cần thiết để mô tả một đặc điểm ở từng giai đoạn phát triển dự án
Mức độ thông tin – định nghĩa các dữ liệu đặc tả cần thiết để mô tả một đặc điểm tại mỗi giai đoạn phát triển dự án.
Các bạn hãy đón đọc Phần 2 của loạt bài viết này tại đây và Phần 3 tại đây
By NTM & BNg
