BIM: các ứng dụng và sản phẩm chuyển giao
BIM uses and deliverables
Prepared by Bao Ngoc Nguyen in November 2018 for NUCE bimteam
1. Ứng dụng của BIM (BIM uses)
1.1. Định nghĩa về ứng dụng của BIM
Tìm kiếm trên Google bằng từ khóa “BIM uses” cho ra vô vàn kết quả, nhưng đáng chú ý là thực sự không có nhiều định nghĩa của nó. Một trong những nguyên nhân có thể là đa phần chuyên gia/người nghiên cứu/người thực hiện BIM cho rằng khái niệm “BIM uses” đã là vô cùng cơ bản, khó có thể diễn giải nó bằng các khái niệm khác cơ bản hơn.
Tuy vậy, bằng nỗ lực “đào bới” các “kho tàng” trên Internet, tác giả đã tìm ra một số định nghĩa. Tựu chung, ứng dụng BIM (tạm dịch cho BIM uses) là các nhiệm vụ (tasks) hoặc quy trình (processes) mà chúng ta sử dụng mô hình BIM để phục vụ nhiệm vụ, quy trình đó [1, 3]. Mô hình ở đây là một mô hình đơn nhất, một môi trường chung được tạo ra bằng sự kết hợp các bộ phần mềm với nhau. Lưu ý ở đây đề cập đến mô hình đã tập hợp chứ KHÔNG nói về các mô hình “cô đơn” – ví dụ một cho kiến trúc, một cho kết cấu, v.v. Phải nhấn mạnh lần nữa rằng, nhắc đến ứng dụng BIM (BIM uses) đồng nghĩa với nhắc đến ứng dụng của mô hình (Model uses). Nếu ai đó nghiên cứu sâu về BIM, họ sẽ không thích dùng “ứng dụng BIM” bởi vì BIM có cả một hằng hà sa số ứng dụng (xem Hình 1).
Hình 1. “Một số” ứng dụng của BIM
Nguồn: [2]
1.2. Tại sao lại cần khái niệm “ứng dụng của BIM”
Một ứng dụng BIM cụ thể bắt buộc phải có kết quả hữu ích thực sự bên ngoài thực tế. Một ứng dụng nào đó được nêu ra nên có một lý do cụ thể để thực hiện nó; có một bên cụ thể sẽ thực hiện nó; một bên cụ thể sẽ nhận được kết quả từ nó; một kết quả cụ thể hỗ trợ việc thiết kế, thi công hoặc vận hành dự án.
Điều này tưởng chừng như rất rõ ràng nhưng vẫn còn thiếu trong hầu hết các định nghĩa của “ứng dụng BIM”. Người ta hiện nay thường hay thảo luận về những ứng dụng nào có thể thực hiện, thay vì những ứng dụng nào được yêu cầu, là thiết thực. Vậy có khi gọi là “khả năng của BIM” thì đúng tình hình thực tế hiện này hơn là “ứng dụng của BIM”.
1.3. Ai là người nên quyết định về ứng dụng BIM
Tiếp tục với vấn đề ở trên, người Mỹ cho rằng ứng dụng BIM là những gì “permitted” – có thể thực hiện, chứ không phải là những gì thiết thực.
“The term “Authorized Uses” refers to the permitted uses of Digital Data” – AIA 2013
Tác giả cho rằng, việc dự án dùng ứng dụng BIM nào phải do những người tham gia dự án cùng quyết định, thay vì các tác giả BIM quyết định dựa trên khả năng của họ. Nhưng ở đây lại nảy sinh vấn đề về hiểu biết về BIM và khả năng đánh giá của những người tham gia dự án, đặc biệt là của chủ đầu tư. Liệu họ có biết rằng ứng dụng X là thiết thực hơn là ứng dụng Y do tư vấn BIM/tư vấn thiết kế đề xuất.
1.4. Ví dụ về ứng dụng của BIM
Dưới đây là 25 ứng dụng của BIM qua các giai đoạn của dự án xây dựng theo cách phân loại của Đại học Bang Pennsylvania, tuy nhiên họ thừa nhận rằng BIM có nhiều hơn 25 ứng dụng, việc liệt kê như trong Hình 1 chỉ mang tính minh họa điển hình.
Hình 2. 25 ứng dụng của BIM theo từng giai đoạn của một dự án xây dựng
Nguồn: PennState University [1]
Đại học Harvard cũng có cách phân loại tương tự, nghĩa là theo cách tiếp cận trình tự.
Bảng 1. 25 ứng dụng của BIM theo ĐH Harvard
Nguồn: trích từ Harvard BEP – BIM Uses Guide
Hay như Arcadis[1], họ làm danh mục ứng dụng BIM thành một menu để khách hàng lựa chọn. Trong đó, Arcadis phân loại theo 5 mục đích chính gồm:
- Thu thập (Gather)
- Tạo lập (Generate)
- Phân tích (Analyze)
- Giao tiếp, truyền thông tin (Communicate)
- Thi triển (Realize)
Trên cơ sở đó, họ chia tiếp thành tổng cộng 18 mục đích con, chính là 18 ứng dụng của BIM
Hình 3. “Thực đơn” BIM của Arcadis
2. Sản phẩm chuyển giao của BIM (BIM deliverables)
Nếu như ai đó đã từng tiếp xúc với khoa học quản lý dự án, cụthể là lĩnh vực kiến thức quản lý phạm vi dự án thì hẳn sẽ biết tới“deliverables” – tạm dịch sản phẩm chuyển giao. BIM deliverables tương tự, cũngnói về những sản phẩm mà dự án BIM tạo ra trong quá trình thực hiện.
Hình 4. Một đoạn của Kế hoạch triển khai BIM (BEP) có chứa sản phẩm chuyển giao của BIM
Sau khi quyết định sẽ sử dụng những ứng dụng BIM nào, những sản phẩm này là do khách hàng[2] cùng những tư vấn của họ xác định ở giai đoạn lập kế hoạch cho dự án BIM. Thường thì những sản phẩm chuyển giao này sẽ được nêu rõ trong BEP. Tuy nhiên phải lưu ý rằng, kể cả ứng dụng BIM và sản phẩm chuyển giao BIM không cố định trong suốt thời gian thực hiện dự án, mà hoàn toàn có thể bị thay đổi nếu khách hàng phát sinh, thay đổi nhu cầu.
Theo NBS [4], các sản phẩm chuyển giao BIM điển hình bao gồm:
- Sự phù hợp với EIR – Compliance with Employers Information Requirements (EIR)
- Kế hoạch triển khai BIM – BIM Execution Plan (BEP)
- Môi trường dữ liệu chung – Common Data Environment (CDE)
- BS (PAS) 1192 – Parts 1 to 5
- Phân loại bằng Uniclass – Classification (through Uniclass 2015)
- Kế hoạch số công việc – Digital Plan of Work (describing Level of Detail – LoD / CIC Work Stages)
- Các thư viện 3D thông minh – Intelligent 3D libraries
- Các mô hình 3D thông minh – Intelligent 3D models
- Cơ chế hợp tác dựa trên mô hình 3D – 3D based collaboration
- Khảo sát số 3D – 3D digital survey
- Tối ưu hóa khai thác tài sản – Asset performance optimisation
- COBie
Hiện nay còn có thêm:
- Yêu cầu thông tin của nhà thầu – Contractor’s Information Requirements
- Biện pháp ngăn ngừa xung đột – Clash prevention
- Sự kiểm định mô hình 3D – 3D model validation
- Bóc tách mô hình 3D – 3D model take-off
- Các cuộc họp dựa trên mô hình 3D – 3D model based meetings
- Mô hình 4D/5D – 4D/ 5D modelling
3. Kết luận
Ứng dụng BIM và sản phẩm chuyển giao BIM đều là cơ sở, nền tảng cho việc định hình dự án BIM sẽ triển khai như thế nào, tạo ra cái gì, giúp các bên ngay từ đầu phần nào đó hiểu về vai trò, nhiệm vụ của mình, tránh các hiểu lầm không đáng có.
“Build it before you build it.” – BIM Deliverables Guide for Masonry
Contractors
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. PennState College of Engineering BIM Uses, truy cập ngày 10/11-2018, tại trang web http://bim.psu.edu/bim_uses/.
2. EPISODE 24: UNDERSTANDING MODEL USES (2015), BIM ThinkSpace, chủ biên.
3. Antony McPhee (2016), How to define BIM Use, Practical BIM, chủ biên, tr. Practical tips on making BIM work.
4. NBS
BIM deliverables, NBS, truy cập ngày 11/11-2018, tại trang web
https://www.thenbs.com/knowledge/bim-deliverables.
[1] Một công ty tư vấn đa quốc gia tương đối nổi tiếng trong lĩnh vực xây dựng
[2] Ở đây dùng từ “khách hàng” bởi không phải tất cả những người cần dịch vụ BIM đều làchủ đầu tư
